Wat als een kind of jongere plotseling ernstig in de war of suïcidaal is? Dan is snel hulp nodig. Aleid Grijpma, hoofd behandelprogramma acute jeugd-ggz, over wat Fornhese in crisissituaties kan betekenen.
Aleid: “Verwijzers – vaak huisartsen of wijkteams – kunnen ons bellen als een kind of jongere acuut hulp nodig heeft. Na overleg met de verwijzer maken we een afspraak met ouders en kind.“ Wie bepaalt of er sprake is van een acute noodsituatie? “De verwijzer”, antwoordt Aleid zonder aarzelen. “Als de verwijzer niet meer weet wat te doen, dan is het voor ons een acute situatie.
Punt. Dat stellen we niet ter discussie. Omdat wij zoveel problemen gewend zijn, zien we een situatie misschien als minder acuut dan bijvoorbeeld een huisarts. Daarom hebben we met elkaar afgesproken dat als de huisarts vindt dat het niet langer kan, we dat kind gewoon gaan zien. Vaak verwijzen we het kind daarna weer terug naar de eerste lijn, tenzij het echt bij ons behandeling hoort te krijgen.”
Huisbezoek
“We vragen de ouders of ze met hun kind hier willen komen, als dat echt niet kan dan gaan we op huisbezoek. Een sociaal-psychiatrisch verpleegkundige (SPV) heeft crisisdienst en kan altijd een beroep doen op een jeugdpsychiater of klinisch psycholoog.
Wat ook voorkomt is dat we naar een ziekenhuis gaan om een kind na een suïcidepoging te beoordelen. Of naar het politiebureau als de politie een kind heeft meegenomen dat ze verward vinden. Dan laten we onze werkzaamheden uit handen vallen en gaan er direct heen.”
Als spanning stijgt
“Als de eerste crisis voorbij is kunnen we een gezin tijdelijk intensieve hulp thuis (IHT) bieden. Dit gebeurt door sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen (SPV) en verpleegkundigen”, vervolgt Aleid. “De SPV maakt een behandelingsplan en de IHT-verpleegkundige begeleidt het gezin bij het uitvoeren ervan. Dit gebeurt dan minimaal twee keer per week een uur. Bijvoorbeeld: een kind snijdt zichzelf als spanningen hoog oplopen. We leren het dan wat je kunt doen als de spanning stijgt. Wat leidt af, hoe bespreek je iets met je ouders? Ouders voelen zich vaak machteloos, terwijl ze juist veel kunnen doen. Mits ze niet – zoals kinderen dat dan zeggen – ‘aan hun hoofd gaan zeuren’. Daar kunnen we veel over uitleggen. Over wat je vooral bij pubers zelf moet laten en hoe je je kind wél kunt steunen.
Bezorgde ouders nemen vaak veel van hun kind over en gaan het erg controleren. Maar daar wordt het vaak alleen maar erger van. Hoe geef je je kind weer vertrouwen? Daar kunnen we bij helpen.”
Beter word je thuis
“Sommige ouders willen dat hun kind ter bescherming wordt opgenomen. We leggen uit dat we uit ervaring weten dat je in een kliniek niet beter wordt en – als je daar zonder goed doel zit – dat je er zelfs slechter van wordt. We vertellen dat wij in de kliniek ook een keuken hebben waar messen in de la liggen en dat we geen camera’s hebben waarmee we kinderen bewaken.
Wat dat betreft kan een kind net zo goed thuis zijn. Beter word je niet in een kliniek, beter word je thuis. Bij zo’n vraag van ouders willen we een kind wel een korte periode opnemen, een week of zo, met als doel tot rust komen en een signaleringsplan maken. Tijdens zo’n korte opname kun je ook snel een indruk krijgen van wat er precies speelt. Is een kind wel echt depressief, spelen er andere zaken? In ieder geval is het altijd belangrijk dat we deze kinderen en jongeren blijven aanspreken op hun verantwoordelijkheid en sterke kanten. Dat leggen we ook uit aan de ouders: neem niet alles over van je kind, maar help het zelf weer de regie te pakken.”
“Als kinderen echt in de war (psychotisch) zijn en gevaarlijke of schadelijke dingen doen, dan nemen
we ze wel direct op en behandelen ze tot dit verbetert. Daar is vaak ook medicatie bij nodig.”
Schoolweigeren
Fornhese werkt met veel verschillende instellingen samen. Sowieso met de wijkteams. Aleid: “We proberen de samenwerking te versterken door laagdrempelig beschikbaar te zijn. Stel het wijkteam ziet een kind dat al lange tijd niet naar school gaat. We kijken graag mee: gaat het om een kind dat niet naar school gaat vanuit gedrag – denk aan spijbelen – of is dit een kind met een angststoornis dat niet naar school durft?
We willen zeker niet alles overnemen, we willen het juist samen doen. Het gaat soms om lastige problematiek die je echt gezamenlijk moet oppakken. We hebben elkaar hard nodig!”
auteur en fotografie: Klaske van der Werff